Er is onderzoek gedaan naar de rol van de man binnen de voortplanting en de taboes die spelen rondom de menstruatie. Hieruit blijkt dat hoe meer een man participeert binnen de zwangerschap en opvoeding en zichzelf daadwerkelijk als onderdeel ziet van de voortplanting, hoe minder genderongelijkheid er binnen die samenleving voorkomt en hoe minder taboes er aan de menstruatie kleven. Hierin spelen allerlei factoren mee, waardoor de precieze opbouw van de relatie complexer is dan hier gesteld wordt, maar het komt erop neer dat hoe positiever er naar de menstruatie gekeken wordt hoe gelijkwaardiger de samenleving is ingericht.
Een voorbeeld hiervan zijn de Gusii uit West-Kenia. In hun samenleving hebben mannen onder andere een actieve rol wanneer een bevalling zwaar verloopt en zijn ze betrokken bij de puberteit van hun dochters. Daarnaast testen ze negatief op de onderzochte taboes; van het geloof dat menstruatiebloed gevaarlijk is tot aan het verbieden van seks of koken wanneer een vrouw menstrueert. Het imago van ongesteldheid hangt duidelijk samen met de genderrollen binnen een samenleving; de menstruatie is dus niet alleen een ‘vrouwenprobleem’. Hoewel de Nederlandse samenleving menstruatiebloed misschien niet als gevaarlijk ziet, werkt het negatieve stigma dat op ongesteldheid rust de genderongelijkheid wel in de hand. Dit stigma zorgt namelijk niet alleen voor veel schaamte, maar benadeelt mensen die menstrueren ook op structurele wijze financieel en in de gezondheidszorg.
Desinformatie en onwetendheid
Ongesteldheid wordt gezien als een ‘vrouwenprobleem’, waardoor er weinig belang aan gehecht wordt, waardoor er minder onderzoek naar gedaan wordt. Het gevolg hiervan is dat er weinig kennis voorhanden is; onbekend maakt onbemind. Ook al zouden we het gesprek volledig open willen breken is er relatief weinig onderzoek beschikbaar waar we op kunnen terugvallen; er wordt dus minder over gesproken. Fabels en feiten lopen vervolgens door elkaar en een positief imago noch het starten van onderzoeken wordt hierdoor gestimuleerd. Zo verdwijnt het onderwerp langzaam van de oppervlakte en wordt onzichtbaar. Behalve dan voor de grote hoeveelheid vrouwen die hier maandelijks mee dealt.
Wanneer je niet weet wat normaal is, weet je ook niet wat abnormaal is en als er vervolgens niet veel over gesproken wordt is je hierover informeren niet gemakkelijk. Menorragie (abnormaal bloedverlies) en endometriose (een chronische ziekte waarbij weefsel dat tot op zekere hoogte lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoederholte groeit) zijn twee voorbeelden van ziektes die pas (te) laat vastgesteld worden. Gebrek aan kennis, niet alleen onder de bevolking in het algemeen maar ook onder artsen. Deze ziektes zijn niet ongevaarlijk en kunnen tot veel pijn en andere klachten leiden.
Een ander voorbeeld is PMS, het Premenstrueel Syndroom. Deze aandoening speelt op voorafgaand aan de menstruatie. Symptomen variëren van prikkelbaarheid en een opgeblazen gevoel tot angst en depressieve gevoelens. Naast dat het weinig wordt onderzocht en hierdoor de oorzaak nog niet duidelijk is, is het ook lastig vast te stellen welke klachten een logisch gevolg zijn van de hormoonhuishouding en welke klachten bij deze ziekte horen. Gebrek aan onderzoek zorgt ervoor dat er nog geen uitkomst in zicht is binnen de discussie hierover.
Vrouwenklachten worden vaak weggewimpeld als ‘aanstellerij’. Artsen zijn op hun beurt geneigd vrouwen minder serieus te nemen. Vrouwen met serieuze klachten rondom de menstruatie krijgen zo vaak te horen dat het tussen hun oren zit. Voor onderzoek worden vrouwen als minder betrouwbare proefpersonen gezien door hun wisselende hormoonhuishouding. Hoewel er zeker iets te zeggen is voor een uniforme homogene groep van proefpersonen, leidt deze voorkeur er nu wel toe dat de hormoonhuishouding te weinig onderzocht wordt. De gevolgen hiervan zijn onder andere dat het onderzoek naar PMS geen prioriteit heeft en dat binnen de medische wereld nog veel kennis over endometriose ontbreekt.
Menstruatie-armoede en financiële ongelijkheid
Hoe je het ook wendt of keert, iemand die maandelijks menstrueert wordt hierdoor op kosten gejaagd die iemand die níet menstrueert niet heeft. De prijzen van menstruatieproducten zorgen al tijden voor debatten en demonstraties. Bij 1 op de 10 meisjes en vrouwen in Nederland die in armoede leven is thuis soms geen geld voor menstruatieproducten. Het Armoedefonds stelt daarom gratis menstruatieproducten beschikbaar via lokale hulporganisaties en andere laagdrempelige locaties.https://www.armoedefonds.nl/wat-we-doen/projecten/menstruatie-armoede/
Commercialisering en beeldvorming
Naast de belasting van menstruatieproducten, zeggen reclames ook veel over het imago van ongesteldheid. Pas in 1985 werd voor het eerst het woord ‘period’ gezegd in een reclame voor menstruatieproducten, tot die tijd worstelden de reclamespotjes zich hier met veel eufemismen omheen. Tot op heden wordt voornamelijk de onzichtbaarheid en de discretie van de producten benadrukt: alles om ervoor te zorgen dat niemand weet dat jij ongesteld bent.
Dat is jammer, want reclames hebben veel invloed op de algemene beeldvorming. In plaats van dat deze mogelijkheden benut worden voor positieve benaderingen van de menstruatie en het ontmantelen van de taboes, worden deze juist versterkt. Zeer illustratief hiervoor is dat pas in 2017 voor het eerst, door Bodyfrom en Libresse, daadwerkelijk bloed getoond werd in de reclame voor maandverband. Tot die tijd moesten we het doen met de magische blauwe vloeistof die door de producten werd geabsorbeerd. Als films van Quentin Tarantino toegestaan zijn op televisie, waarom willen we dat beetje menstruatiebloed in een reclame dan zo graag verbergen?
Naast de onzichtbaarheid ligt de nadruk op het camoufleren van de geur van je vagina. Hiermee wordt er dus uitgedragen dat je (gedurende de menstruatie) onhygiënisch en vies bent of ruikt. Allerlei producten zijn op de markt gebracht, van deodorant tot speciale zeep. Hoe je vagina zou moeten ruiken wordt niet verteld, maar om dit zogenaamde probleem op te lossen kun je echter wel van alles en nog wat aanschaffen. Zo wordt er geld verdiend uit schaamte, onzekerheid en onwetendheid. Deze producten zijn namelijk totaal onnodig. Je vagina heeft een natuurlijke balans en werkt zelfreinigend. Het gebruik van deze producten kan dit alleen maar verstoren.
En zo is de cyclus rond. Het taboe dat op de menstruatie ligt zorgt voor een gebrek aan kennis en het ontwijken van gesprekken; wat letterlijk de gezondheid van menstruerende vrouwen in gevaar brengt. Vervolgens speelt de economie hier ‘slim’ op in en vanuit een angst voor omzetverlies wordt het taboe niet doorbroken, maar juist versterkt door reclamespotjes die focussen op het verbergen van de ongesteldheid op iedere manier mogelijk. Schaamte wordt gestimuleerd en door onzekerheid te combineren met onwetendheid verkopen producenten allerlei bullshitproducten met als enig doel de menstruatie te verbloemen, ongeacht of dit goed is voor iemands gezondheid of niet. Naast dat het financieel dus zorgt voor ongelijkheid versterkt het commercialiseren van deze producten niet de openheid rondom ongesteldheid maar juist de stigma’s, terwijl er zulke mooie kansen liggen om alle taboes te ontmantelen. Laten we hopen dat hier in de toekomst verandering in komt; dat er volledige biologielessen gewijd worden aan de menstruatiecyclus, gymdocenten niet meer schrikken van ongestelde leerlingen, er voldoende geld gaat naar onderzoeken naar de vrouwelijke hormoonhuishouding en we nooit meer hoeven te kijken naar maandverband dat lichtblauwe vloeistof opneemt in reclamespotjes.
Bronnen:
https://www.tijdschriftlover.nl/
https://digitaalpubliceren.com/erasmusmc/18473/24/
https://anthrosource.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1525/eth.1974.2.2.02a00030
